MEDITERRANEAN DIET AND SUSTAINABILITY: MEDITERRANEAN DIET AND SUSTAINABILITY

serkan bentli; hacer ALATAŞ

doi:10.5281.inno202512

Yazarlar

serkan bentli beslenme https://orcid.org/0000-0002-4029-7289
hacer ALATAŞ malatya turgut özal ünivirsetisi https://orcid.org/0000-0002-6441-0362

DOI:

https://doi.org/10.5281.inno202512

Anahtar Kelimeler:

Mediterranean diet, sustainability, sustainable nutrition, olive oil

Özet

Akdeniz diyeti, bireysel sağlık ve çevresel koruma açısından önemli faydalar sunan sürdürülebilir bir beslenme modeli olarak öne çıkmaktadır. Temel olarak bitkisel kaynaklı besinlerden - mevsimsel meyve ve sebzeler, tam tahıllar, baklagiller ve zeytinyağı - oluşan bu beslenme biçimi; et ve süt ürünlerinin sınırlı tüketimi ile birlikte, gerekli besin öğelerini sağlarken düşük karbon ve su ayak izi sayesinde ekolojik etkiyi en aza indirmektedir. Diyetin merkezinde yer alan zeytinyağı, antioksidan ve antiinflamatu var özellikleri aracılığıyla sağlığa katkıda bulunmaktadır. Ayrıca, organik tarım uygulamalarını teşvik etmesi yoluyla biyolojik çeşitliliği desteklemektedir. Çok sayıda çalışma, Akdeniz diyetine uyumun diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, obezite ve metabolik sendrom gibi kronik hastalık riskini azalttığını ortaya koymuştur. Sanayileşme, nüfus artışı ve modern yaşam tarzı baskıları bağlamında, sağlıkla birlikte çevresel sürdürülebilirliği de bütünleştiren beslenme yaklaşımlarının benimsenmesi, doğal kaynakların korunması ve gelecek nesiller için yaşanabilir bir dünyanın teminat altına alınması açısından elzemdir. Akdeniz diyetinin uygulanmasında, yerel, mevsimsel ve minimum düzeyde işlenmiş gıdaların tercih edilmesi, hayvansal ürünlerin ölçülü tüketilmesi ve sosyal etkileşimi teşvik eden yemek alışkanlıklarının öne çıkarılması; onun sürdürülebilir beslenme modeli olarak pratikliğini ve uyarlanabilirliğini vurgulamaktadır.

Referanslar

Aboussaleh, Y., Capone, R., & Bilali, H. El. (2017). Mediterranean food consumption patterns: Low environmental impacts and significant health–nutrition benefits. Proceedings of the Nutrition Society, 76(4), 543–548. https://doi.org/10.1017/S0029665117001033

Bach-Faig, A., Berry, E. M., Lairon, D., Reguant, J., Trichopoulou, A., Dernini, S., Medina, F. X., Battino, M., Belahsen, R., Miranda, G., & Serra-Majem, L. (2011). Mediterranean diet pyramid today. Science and cultural updates. Public Health Nutrition, 14(12A), 2274–2284. https://doi.org/10.1017/S1368980011002515

Barbaros, B., & Kabaran, S. (2014). Akdeniz diyeti ve sağlığı koruyucu etkileri. Beslenme ve Diyet Dergisi, 42(2), 140–147.

Burlingame, B., & Dernini, S. (2011). Sustainable diets: The Mediterranean diet as an example. Public Health Nutrition, 14(12A), 2285–2287. https://doi.org/10.1017/S1368980011002527

Can, B., Bayram, H. M., & Ozturkcan, A. (2021). Çevresel sorunlara karşı çözüm önerileri: Güncel sürdürülebilir beslenme uygulamalarına genel bakış. Gıda, 46(5), 1138–1157. https://doi.org/10.15237/gida.GD21062

Caramia, G., Gori, A., Valli, E., & Cerretani, L. (2012). Virgin olive oil in preventive medicine: From legend to epigenetics. European Journal of Lipid Science and Technology, 114(4), 375–388. https://doi.org/10.1002/ejlt.201100164

Cavaliere, A., De Marchi, E., & Banterle, A. (2018). Exploring the adherence to the Mediterranean diet and its relationship with individual lifestyle: The role of healthy behaviors, pro-environmental behaviors, income, and education. Nutrients, 10(2), 141. https://doi.org/10.3390/nu10020141

Cicerale, S., Lucas, L., & Keast, R. (2010). Biological activities of phenolic compounds present in virgin olive oil. International Journal of Molecular Sciences, 11(2), 458–479. https://doi.org/10.3390/ijms11020458

Demir, L. S., & Akay, G. (2020). Toplum beslenmesinde sürdürülebilirlik ve çevre. Selcuk Tip Dergisi, 3(36), 282–287. https://doi.org/10.30733/std.2020.01341

Estruch, R., Ros, E., Salas-Salvadó, J., Covas, M.-I., Corella, D., Arós, F., Gómez-Gracia, E., Ruiz-Gutiérrez, V., Fiol, M., Lapetra, J., Lamuela-Raventos, R. M., Serra-Majem, L., Pintó, X., Basora, J., Muñoz, M. A., Sorlí, J. V., Martínez, J. A., Fitó, M., Gea, A., Hernán, M. A., & Martínez-González, M. A. (2018). Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet supplemented with

extra-virgin olive oil or nuts. New England Journal of Medicine, 378(25). https://doi.org/10.1056/NEJMoa1800389

FAO. (2019). Sustainable healthy diets: Guiding principles. Food and Agriculture Organization of the United Nations.

Grosso, G., Fresán, U., Bes-Rastrollo, M., Marventano, S., & Galvano, F. (2020). Environmental impact of dietary choices: Role of the Mediterranean and other dietary patterns in an Italian cohort. International Journal of Environmental Research

and Public Health, 17(5), 1468. https://doi.org/10.3390/ijerph17051468

Guillaumie, L., Boiral, O., Baghdadli, A., & Mercille, G. (2020). Integrating sustainable nutrition into health-related institutions: A systematic review of the literature. Canadian Journal of Public Health, 111(6), 845–861. https://doi.org/10.17269/s41997-020-00394-3

Gülden Pekcan, A. (2019). Sürdürülebilir beslenme ve beslenme örüntüsü: Bitkisel kaynaklı beslenme. Journal of Nutrition and Dietetics, 47(2), 1–10. https://doi.org/10.33076/2019.BDD.1268

Huo, R., Du, T., Xu, Y., Xu, W., Chen, X., Sun, K., & Yu, X. (2015). Effects of Mediterranean-style diet on glycemic control, weight loss and cardiovascular risk factors among type 2 diabetes individuals: A meta-analysis. European Journal of Clinical Nutrition, 69(11), 1200–1208. https://doi.org/10.1038/ejcn.2014.243

Jaen. (2005). International conference on the healthy effect of virgin olive oil. European Journal of Clinical Investigation, 35(7), 421–424.

https://doi.org/10.1111/j.1365-2362.2005.01516.x

Johnston, J. L., Fanzo, J. C., & Cogill, B. (2014). Understanding sustainable diets: A descriptive analysis of the determinants and processes that influence diets and their impact on health, food security, and environmental sustainability. Advances in Nutrition, 5(4), 418–429. https://doi.org/10.3945/an.113.005553

Kastorini, C.-M., Milionis, H. J., Esposito, K., Giugliano, D., Goudevenos, J. A., & Panagiotakos, D. B. (2011). The effect of Mediterranean diet on metabolic syndrome and its components. Journal of the American College of Cardiology, 57(11), 1299–1313. https://doi.org/10.1016/j.jacc.2010.09.073

Rosato, V., Temple, N. J., La Vecchia, C., Castellan, G., Tavani, A., & Guercio, V. (2019). Mediterranean diet and cardiovascular disease: A systematic review and meta-analysis of observational studies. European Journal of Nutrition, 58(1), 173–191. https://doi.org/10.1007/s00394-017-1582-0

Seconda, L., Baudry, J., Allès, B., Hamza, O., Boizot-Szantai, C., Soler, L.-G., Galan, P., Hercberg, S., Lairon, D., & Kesse-Guyot, E. (2017). Assessment of the sustainability of the Mediterranean diet combined with organic food consumption: An individual behaviour approach. Nutrients, 9(1), 61. https://doi.org/10.3390/nu9010061

Serra-Majem, L., Tomaino, L., Dernini, S., Berry, E. M., Lairon, D., Ngo de la Cruz, J., Bach-Faig, A., Donini, L. M., Medina, F.-X., Belahsen, R., Piscopo, S., Capone, R., Aranceta-Bartrina, J., La Vecchia, C., & Trichopoulou, A. (2020). Updating the Mediterranean diet pyramid towards sustainability: Focus on environmental concerns. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(23), 8758. https://doi.org/10.3390/ijerph17238758

Ünal Özen, G. (2019). Diyetisyen ve diyetisyen adaylarının sürdürülebilir beslenme konusundaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi (Master’s thesis). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Willett, W., Rockström, J., Loken, B., Springmann, M., Lang, T., Vermeulen, S., Garnett, T., Tilman, D., DeClerck, F., Wood, A., Jonell, M., Clark, M., Gordon, L. J., Fanzo, J., Hawkes, C., Zurayk, R., Rivera, J. A., De Vries, W., Majele Sibanda, L., Afshin, A., Chaudhary, A., Herrero, M., Agustina, R., Branca, F., Lartey, A., Fan, S., Crona, B., Fox, E., Bignet, V., Troell, M., Lindahl, T., Singh, S., Cornell, S. E., Srinath Reddy, K., Narain, S., Nishtar, S., & Murray, C. J. L. (2019). Food in the Anthropocene: The EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems. The Lancet, 393(101)

MEDITERRANEAN DIET AND SUSTAINABILITY