Prevalence of Obesity and Nutritional Characteristics Among High School Students in a  Provincial Center: A Descriptive Cross-Sectional Study

Selma Durmuş Sarıkahya

doi:10.5281.inno202511

Yazarlar

Selma Durmuş Sarıkahya Artvin Çoruh University https://orcid.org/0000-0002-0318-3098

DOI:

https://doi.org/10.5281.inno202511

Anahtar Kelimeler:

Obezite prevalansı, beslenme alışkanlıkları, lise öğrencileri, tanımlayıcı-kesitsel çalışma

Özet

Amaç: Bu çalışma, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan bir ilde lise öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarını ve obezite prevalansını değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Yöntem: Tanımlayıcı kesitsel tipteki bu çalışma, Mart-Mayıs 2023 tarihleri arasında yürütülmüş ve 929 lise öğrencisi araştırmaya dahil edilmiştir. Veriler yüz yüze görüşmeler ve antropometrik ölçümler yoluyla toplanmıştır. Beslenme alışkanlıkları yapılandırılmış bir anket formu ile değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde SPSS 23 programı kullanılmış, tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare testleri uygulanmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir.

Bulgular: Öğrencilerin ortalama yaşı 15,84±1,21’dir. BKI sınıflamasına göre öğrencilerin %12,7’si fazla kilolu, %5,6’sı obez olarak değerlendirilmiştir. Kız öğrencilerin öğün atlama oranı (%70,7), erkeklere (%64,2) göre daha yüksek bulunmuştur (p=0,035); özellikle iştahsızlık ve geç uyanma gibi nedenlerle kahvaltı atlanmaktadır. Erkek öğrencilerin süt ve et ürünleri tüketimi daha yüksek olmakla birlikte, fast-food ve şekerli içecek tüketimleri de fazladır. Dikkat çekici olarak, öğrencilerin yalnızca %54,4’ü okullarda sağlık bilgisi veya biyoloji dersleri kapsamında yapılandırılmış bir beslenme eğitimi aldığını bildirmiştir.

Sonuç: Bulgular, cinsiyete özgü beslenme davranışlarını hedef alan okul temelli müdahalelere olan ihtiyacı ortaya koymaktadır. Bu müdahaleler, düzenli öğün tüketiminin artırılması, fast-food ve şekerli içecek tüketiminin azaltılması ve kahvaltı alışkanlıklarının teşvik edilmesini içermelidir. Çalışmanın sınırlılıkları arasında kesitsel tasarımı ve öz bildirim verilerine dayalı olması yer almaktadır.

Referanslar

Agadayı, E., Çelik, N., Çetinkaya, S., & Karaca, S. N. (2019). Sivas ili kırsal bir ilçede okul çağı çocuklar ve adolesanlarda obezite sıklığının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Ankara Medical Journal, 19(2), 325–336. https://doi.org/10.17098/amj.601747

Aktaş, D., Öztürk, F. N., & Kapan, Y. (2015). Adölesanlarda obezite sıklığı ve etkileyen risk faktörleri, beslenme alışkanlıklarının belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(5), 421–427.

Alper, Y., Pündük, Z., Akçakoyun, F., & Göktaş, Z. (2017). Balıkesir Fen Lisesi öğrencilerinde beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıklarının incelenmesi. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 101–110.

Çağiran Yılmaz, F., Çağiran, D., & Özçelik, A. Ö. (2019). Adolescent obesity and its association with diet quality and cardiovascular risk factors. Ecology of Food and Nutrition, 58(3), 207–218. https://doi.org/10.1080/03670244.2019.1602396

Devran, B. S., & Kızıltan, G. (2018). Doğu Anadolu Bölgesi'nde yaşayan adölesan ve yetişkinlerin beslenme alışkanlıkları ile yeme tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 48–60.

Faienza, M. F., Wang, D. Q. H., Frühbeck, G., Garruti, G., & Portincasa, P. (2016). The dangerous link between childhood and adulthood predictors of obesity and metabolic syndrome. Internal and Emergency Medicine, 11, 175–182. https://doi.org/10.1007/s11739-016-1423-6

Gülü, M., Yapici, H., Mainer-Pardos, E., Alves, A. R., & Nobari, H. (2022). Investigation of obesity, eating behaviors and physical activity levels living in rural and urban areas during the COVID-19 pandemic era: A study of Turkish adolescents. BMC Pediatrics, 22, Article 405. https://doi.org/10.1186/s12887-022-03466-9

Özer, Y., & Kaya, D. G. (2024). Biyoelektrik impedans analiz ile vücut yağı yüzdesi analizi yapılan çocuk ve adölesanlarda geleneksel ve yeni antropometrik indekslerin karşılaştırılması. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 8(1), 79–87.

Özkarabulut, A. H., & Yürek, M. A. (2017). Basketbol kulüplerindeki kız ve erkek öğrencilerin beslenme durumları ve arasındaki farklar. Uluslararası Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 45–53.

Öztürk, K., & Türker, P. (2025). Genç bireylerin beslenme okuryazarlığı ile beslenme durumlarının değerlendirilmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 10(1), 70–83.

Pavlović, R., Kozina, Z., Badau, D., Alexe, C. I., Radulović, N., & Joksimović, M. (2024). Overweight and obesity in high school students aged 15–18: A crosssectional study. Balneo and PRM Research Journal, 15(2), 689–694. https://doi.org/10.12680/balneo.2024.517

Salari-Moghaddam, A., Saneei, P., Larijani, B., & Esmaillzadeh, A. (2019). Glycemic index, glycemic load, and depression: A systematic review and meta-analysis. European Journal of Clinical Nutrition, 73(3), 356–365. https://doi.org/10.1038/s41430-018-0310-x

Simmonds, M., Llewellyn, A., Owen, C. G., & Woolacott, N. (2016). Predicting adult obesity from childhood obesity: A systematic review and meta‐analysis. Obesity Reviews, 17(2), 95–107. https://doi.org/10.1111/obr.12334

Yılmaz, A., & Kocataş, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin obezite sıklığının, beslenme davranışlarının ve fiziksel aktivite düzeylerinin değerlendirilmesi. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(3), 66–83.

Yılmaz, B. Ö., Çiçek, B., & Kaner, G. (2018). Kayseri ilindeki liselerde öğrenim gören adölesanlarda obezite düzeyinin ve ilişkili risk faktörlerinin belirlenmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 75(1), 77–88. https://doi.org/10.5505/TurkHijyen.2018.24140

World Health Organization. (2020). Noncommunicable diseases: Childhood overweight and obesity. https://www.who.int/news-room/questions-andanswers/item/noncommunicable-diseases-childhood-overweight-and-obesity

World Health Organization. (2024). Obesity and overweight. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight.

World Health Organization. (2025). Adolescent health. https://www.who.int/healthtopics/adolescent-health#tab=tab_1